Đất trồng đóng vai trò quan trọng trong quá trình trồng sen đá, là yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe và phát triển của cây. Bài viết hướng dẫn sau đây tập trung vào “cách trộn đất trồng sen đá”, giúp bạn tạo ra môi trường lý tưởng cho sự phát triển đẹp mắt của sen đá trong không gian vườn cây cảnh của bạn.
1. Các sai lầm thường gặp khi xử lý giá thể sen đá
Đa phần người chơi sen đá thường mắc phải những vấn đề sau:
- Sau khi mua sen đá, nhiều người không thay đổi giá thể mà vẫn tiếp tục sử dụng giá thể cũ. Hầu hết các loại giá thể cũ thường chứa xơ dừa, dễ làm cho rễ cây bị kẹt nước và theo thời gian, cây sen đá có thể gặp nguy cơ chết.
- Giá thể trồng sen đá chưa được xử lý đúng, như trấu hun không được lọc qua nước sạch, xơ dừa không được tẩy chất, xỉ than không được rửa sạch chất có hại.
- Tỉ lệ trộn giá thể không hợp lý, ví dụ như sử dụng quá nhiều xơ dừa có thể làm đất giữ nước quá mức.
- Khi trồng sen đá, việc nén giá thể quá chặt có thể làm tăng độ cứng và ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.
Tất cả những vấn đề trên làm cho cây bị nấm bệnh hoặc rễ bị tổn thương, dẫn đến cây bị ngủm. Để khắc phục bạn cần tham khảo các yêu cầu về giá thể trồng và cách trộn đất trồng sen đá.
2. Các yêu cầu đất trồng của sen đá
Đất trồng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe và phát triển của sen đá. Sen đá thích ứng tốt với nhiều loại đất khác nhau, nhưng đất trồng phải đảm bảo thoát nước tốt và giữ ẩm ổn định. Đặc biệt, việc trộn đất trồng sen đá đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng đối với thành phần:
- Thoáng khí: Sen đá yêu cầu đất có khả năng thoát nước tốt và cung cấp không khí cho rễ.
- Giữ ẩm: Giá thể giúp giữ ẩm, có thể hỗ trợ trong việc duy trì độ ẩm lâu dài cho rễ cây.
- Tơi xốp: Thành phần này giúp cây vừa vững vừa thoát nước tốt. Xỉ than, than hoạt tính, hoặc vật liệu như perlite có thể được sử dụng để cải thiện khả năng chịu lực của đất.
- Dinh dưỡng: Đảm bảo đất trồng cung cấp đủ dinh dưỡng cho sen đá. Phân hữu cơ và một số chất khoáng cần thiết như canxi, nito, photpho, kali… có thể được thêm vào để tăng cường dinh dưỡng.
Lựa chọn các thành phần cần thêm vào đất trồng phải dựa trên điều kiện môi trường cụ thể của bạn. Nếu môi trường của bạn khô và nắng nhiều, bạn có thể muốn tăng cường chất giữ ẩm. Ngược lại, nếu môi trường có xu hướng ẩm ướt, cần phải tăng thoáng khí để tránh tình trạng thái nước.
3. Chi tiết từng thành phần và lựa chọn
3.1. Thành phần thoáng khí
Akadama
Bắt đầu với đá Akadama, loại đá này có đặc điểm giữ nước và chất dinh dưỡng tốt, nhưng hạn chế ở chỗ giữ nước trong viên đá, giúp cây hấp thụ dần. Đối với người muốn kích thích rễ cây sen đá, việc đặt cây lên trên đá Akadama là một lựa chọn khôn ngoan. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng sau 6 – 8 tháng, đá này có thể vỡ vụn, mất tính chất thoáng khí. Điều này có thể được giải quyết bằng cách trộn Akadama với thành phần tơi xốp. Tuy giá của Akadama khá cao, nhưng sự linh hoạt trong sử dụng có thể giúp tối ưu hóa hiệu suất.
Masato
Đến đá Masato, đây là một lựa chọn có nhiều ưu điểm, như khả năng hút khuẩn và khử trùng tốt, thích hợp cho việc lọc hồ cá. Đặc biệt, khi rải bề mặt chậu, Masato giúp giảm tia cực tím, giảm độ nóng cho cây. Độ pH trung tính là một điểm lợi thế, tuy nhiên, giá cao và độ bén của đá có thể gây tổn thương cho rễ cây, đặc biệt khi trộn nó để trồng. Do đó, cẩn trọng và sự linh hoạt trong việc sử dụng Masato là chìa khóa cho việc tận dụng ưu điểm của nó mà không gây hại cho cây sen đá.
Đá pumice
Đá pumice, giống như masato, có khả năng khử trùng và giảm nhiệt tia cực tím. Với độ tròn và không có cạnh bén, nhiều người thường lầm tưởng rằng người trồng ở Hàn Quốc thường sử dụng masato hơn. Thực tế, họ ít nhập khẩu pumice do giá thành cao. Cả hai loại đá này có công dụng tương đương nhau.
Đá nham thạch
Đá nham thạch có tính chất tương tự masato, với đặc điểm cạnh nhọn. Tuy nhiên, nó hút ẩm nhiều hơn masato và có giá ngang bằng với đá pumice.
Đá san hô
Đá san hô thoáng khí và khử trùng, nhưng không có khả năng hút ẩm như pumice, nham thạch, masato hay akadama. Đặc tính sắc nhọn của nó khiến nó không được khuyến khích sử dụng.
Hạt đất nung
Hạt đất nung giá rẻ, có khả năng hút ẩm, thoáng khí và thoát nước nhanh. Lưu ý rằng trên thị trường có nhiều loại hạt đất nung rất đẹp nhưng trơn nhẵn, vì vậy bạn nên ưu tiên sử dụng hạt đất nung Việt Nam vì chúng sần sùi và có các rãnh giúp cây dễ bám rễ.
Xỉ than
Xỉ than là nguyên liệu phổ biến, hút ẩm tốt và thoáng khí, có thể lấy miễn phí từ chỗ bán hủ tiếu. Tuy nhiên, cần xử lý cẩn thận để tránh tình trạng nấm bệnh. Cách xử lý xỉ than bao gồm ngâm trong nước và thay nước đều đặn trong 2-3 ngày cho đến khi nước trong lại.
3.2. Thành phần tơi xốp
Đá perlite
Thành phần tơi xốp cũng đóng góp vào việc tạo nên đất trồng lý tưởng. Một trong những lựa chọn phổ biến là đá perlite, có ưu điểm nhẹ và tơi xốp. Khi trộn vào đất, perlite giúp đất thoáng nước hiệu quả mà không cần phải qua bất kỳ xử lý nào.
Vỏ trấu sống
Một lựa chọn khác, có tính chất tương tự như perlite nhưng giá thành thấp hơn, là vỏ trấu nguyên hạt. Vỏ trấu mang lại nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm kali, photpho, và trong khoảng 6-8 tháng, khi vỏ trấu mục ra, cây sẽ được cung cấp lượng đạm đầy đủ.
Tuy nhiên, vỏ trấu cũng có nhược điểm là có thể chứa mầm lúa, cần phải qua xử lý và trộn chung với nấm đối kháng trichoderma để đảm bảo an toàn sức khỏe của cây.
Lưu ý rằng không nên sử dụng sỏi để trộn chung với các giá thể khác vì sỏi không có các lỗ nhỏ, khiến cho đất trở nên khó thoáng khí và nóng.
3.3. Thành phần giữ ẩm
Thành phần giữ ẩm là một yếu tố quan trọng trong việc nuôi cây. Dưới đây là một số lựa chọn phổ biến:
Đá Vermiculite
Được biết đến với giá trị khoáng cao như Nitơ, Kali, Canxi, và Magie, đá Vermiculite không chỉ giữ ẩm mà còn hút và giữ chất dinh dưỡng, tạo điều kiện tốt cho cây hấp thụ từ từ.
Nhược điểm giá thành đá Vermi cao.
Peat Moss
Peat moss giữ ẩm hiệu quả và không kém phần vô trùng như đá vermiculite. Tuy nhiên, giá trị của peat moss không bằng với đá vermiculite vì nó không có độ tơi xốp như đối thủ, và cũng dễ tạo thành cục khi sử dụng.
Mặc dù vậy, peat moss vẫn là lựa chọn ổn định hơn so với đá vermiculite về mặt chi phí.
Trấu nguyên hạt
Loại trấu được hun từ hạt lúa sống, mang lại cả kali và khả năng giữ ẩm tốt.
Xơ dừa
Xơ dừa, một giá thể giữ ẩm xuất sắc, đồng thời còn là nguồn phân hữu cơ khi mà nó phân hủy. Điều này đồng nghĩa với việc nó cung cấp một lượng lớn dinh dưỡng cho cây.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng xơ dừa cần phải trải qua xử lý vì nếu không, nó sẽ chứa hai chất có thể gây hại cho cây, đó là chất chát tanin và chất chua lignin.
Cả hai chất này có thể hút đi dinh dưỡng và tạo ra rắn cản cho sự phát triển của cây. Do đó, quá trình xử lý là quan trọng để loại bỏ hai chất này. Thêm chi tiết về cách xử lý có thể được tìm hiểu thêm tại đây.
Tro trấu
Được sản xuất từ trấu sống, tro trấu được hun mạnh hơn so với trấu nguyên hạt, giá thể giúp bổ sung kali và giữ ẩm.
Nhưng sử dụng lâu có thể lắng xuống đáy chậu làm bít lỗ chậu và giá thể có độ kiềm cao. Để sử dụng hiệu quả cần kết hợp với thành phần thoáng khí và ngâm trong nước trước khi dùng để giảm độ kiềm.
3.4. Thành phần dinh dưỡng
Yếu tố dinh dưỡng là một yếu tố quan trọng để cân nhắc trong việc chăm sóc cây. Dưới đây là một số lựa chọn phổ biến:
Phân bò
Để tận dụng tối đa, nên ủ phân bò cho đến khi mục ra, sử dụng trichoderma và ủ khoảng 3 tuần. Tuy nhiên, lưu ý rằng giá của loại phân này khá cao.
Phân tan chậm
Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng trong khoảng 4-5 tháng với việc giải phóng chậm, có giá thành hợp lý.
Giá rẻ và không yêu cầu xử lý trước khi sử dụng. Phân trùn đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng cao.
Phân rác ủ hữu cơ
Được ủ từ vỏ trái cây và thực phẩm, tuy giá trị dinh dưỡng không cao nhưng là một lựa chọn chi phí thấp.
>>> Tham khảo bài viết chi tiết: Các dòng phân bón dành cho sen đá
4. Cách trộn đất trồng sen đá theo tỉ lệ phù hợp (tham khảo)
Khi trộn giá thể, không cần phải sử dụng tất cả các loại giá thể mà chỉ cần chọn một loại tượng trưng cho các thành phần và kết hợp chúng lại.
- Đối với những người trồng trong môi trường nhà kín, có lưới lan và mái che mưa, tỉ lệ trộn có thể là 1:1:1:0.5
- Trong khi đó, đối với những người trồng ở vị trí có đầy đủ nắng mưa, tỉ lệ trộn thích hợp có thể là 2:1:1:0.5.
Ngoài ra, có thể sử dụng giá thể trộn sẵn từ Soil Mix và Namix, tuy nhiên, nên bổ sung thêm phần thoáng khí và tơi xốp để phù hợp khi trồng cây ở vị trí có đầy đủ nắng mưa.
Khi trộn giá thể, quan trọng nhất là đảm bảo thoát nước nhanh chóng. Một lựa chọn có thể là trộn 80% xỉ than để không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tiết kiệm chi phí.
Đối với việc muốn cây sen đá phát triển đẹp như trong tự nhiên, hãy chăm sóc kỹ lưỡng các yếu tố môi trường. Cây sen đá thường thích môi trường nhiều nắng và gió, nên cần đặc biệt chú ý đến các điều kiện này để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển tốt nhất cho cây.
Xem chi tiết clip về giá thể sen đá của kênh Lâm Viên Biên Hòa:
>>> Xem thêm: Cách tưới sen đá tươi xanh cho người mới không bị chết úng
5. Cách kiểm tra đất trộn
Sử dụng tay để kiểm tra độ tơi xốp và khả năng thoát nước của đất
Khi đã hoàn thành quá trình trộn đất, bước tiếp theo là kiểm tra chất lượng của đất trước khi sử dụng. Sử dụng tay là phương tiện hiệu quả nhất để cảm nhận đặc tính của đất.
- Độ tơi xốp: Bạn có thể nhẹ nhàng chạm vào đất và cảm nhận độ mịn màng và mềm mại. Đất cần có độ tơi xốp để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của rễ cây.
- Khả năng thoát nước: Nắm một lượng nhỏ đất trong tay và nhấn nhẹ. Đất nên giữ lại hình dạng của bàn tay nhưng không gắn chặt lại. Điều này chứng tỏ đất có khả năng thoát nước tốt, tránh tình trạng cây bị ngập nước và rễ bị mục nát.
Hướng dẫn điều chỉnh đất nếu cần thiết
Nếu sau khi kiểm tra bạn phát hiện đất không đạt được độ tơi xốp hoặc có khả năng thoát nước không tốt, hãy thực hiện điều chỉnh để đảm bảo chất lượng của đất trồng.
- Đối với độ tơi xốp: Thêm trấu hun hoặc perlite vào đất để tăng cường sự xốp và mềm mại. Bạn cũng có thể sử dụng một ít đất trồng chứa chất hữu cơ.
- Đối với khả năng thoát nước: Thêm xỉ than hoặc perlite để cải thiện khả năng thoát nước của đất. Nếu đất quá nặng, bạn có thể hỗ trợ bằng cách thêm cát hoặc cỏ khô.
Nhớ rằng, việc điều chỉnh đất là một quá trình linh hoạt và cần phải thử nghiệm dựa trên đặc tính cụ thể của cây sen đá và điều kiện môi trường của bạn.
6. Kết luận
Trong hành trình trồng cây sen đá, quá trình học cách trộn đất trồng sen đá đóng vai trò quan trọng để tạo ra môi trường lý tưởng cho sự phát triển của cây. Việc chọn lựa và điều chỉnh các thành phần đất một cách khéo léo sẽ đảm bảo cây sen đá phát triển mạnh mẽ, khỏe mạnh và đẹp mắt.
Chăm sóc sen đá là niềm đam mê và trách nhiệm của mỗi người làm vườn. Hãy tận hưởng quá trình chăm sóc cây, quan sát sự phát triển của chúng, và luôn đặt tâm huyết vào từng công việc. Đừng quên tạo điều kiện tốt nhất cho cây sen đá phát triển bằng cách sử dụng hỗn hợp đất phù hợp.
Nguồn tham khảo: Lâm Viên Biên Hòa, được biên tập bởi An Bảo Garden
>>> Đọc thêm các bài viết:
Hi! Mình là Bảo. Là một người trẻ có khát khao chia sẻ với mọi người về “lối sống xanh”, gần gũi thiên nhiên. Mình rất thích trồng cây, đặc biệt là các dòng sen đá (hơn 4 năm), kiểng lá, hoa kiểng, trồng rau xanh. Hi vọng những chia sẻ của mình sẽ đem lại giá trị cho mọi người, nếu mình gặp sơ xót nào trong bài viết mong mọi người hoan hỷ góp ý.
